Tweet

ทีวีชุมชน เพื่อความเข้มแข็งของชุมชนในยุคทีวีดิจิตอล

ประเด็นหนึ่งที่เกี่ยวข้องกับการทำประชาพิจารณ์กรณีการแจกคูปองทีวีดิจิตอล เพื่อช่วยเหลือประชาขนในการเปลี่ยนผ่านสู่ระบบทีวีดิจิตอล ก็คือทีวีชุมชน นักวิชาการหลายคนรวมทั้งคุณ สุภิญญา ในฐานะกรรมการ กสทช เองก็ได้ออกมาคัดค้านการแจกคูปองทีวีดิจิตอลให้กับกล่องดาวเทียมเนื่องจากห่วงว่าทีวีชุมชนชะไม่เกิด

ทั้งนี้เพราะการแจกคูปองให้ประชาชนไปแลกกล่องดาวเทียมนั้น จะทำให้การรับชมทีวีชุมชนในแต่ท้องถิ่นจะทำไม่ได้ เพราะการรับชมทีวีท้องถิ่นจะต้องรับสัญญาณผ่านเสาส่งภาคพื้นดินในแต่ละพื้นที่ การรับสัญญาณจากดาวเทียมเป็นการรับสัญญาณได้ทุกพื้นที่จึงไม่สามารถดำเนินการในลักษณะทีวีชุมชนในแต่ละท้องถิ่นได้

ประเด็นนี้เองที่นักวิชาการในภาคประชาสังคมออกมาให้ความคิดเห็นเป็นห่วงนโยบายการแจกคูปองให้สามารถไปแลกกล่องดาวเทียมได้ เพราะหากมีการนำคูปองไปเปลี่ยนเป็นกล่องดาวเทียมกันหมด พอเกิดทีวีชุมชนขึ้นมาจะกลายว่าไม่มีคนดู เพราะคนที่แลกกล่องดาวเทียมไปแล้วใครจะมาหาซื้อกล่อง set top box แบบ DVB-T2 กันอีก ทั้งเสียเวลา เสียเงิน ไหนจะต้องกลับมาหาวิธีการติดตั้งเสาก้างปลาอีก

แล้วทีวีชุมชนดีอย่างไร ทำไมจึงไม่ควรมองข้ามทีวีชุมชน

ท่านลองนึกภาพในปัจจุบันในกรณีของวิทยุ ที่ในช่วงหลังประเทศไทยเกิดมีวิทยุชุมชนเป็นจำนวนมาก ซึ่งเป็นวิทยุเพื่อท้องถิ่น รับฟังได้กันในอาณาบริเวณระดับจังหวัดหรืออำเภอ เนื่องจากข้อกำหนดเรื่องกำลังส่งและที่ตั้งของเสาส่ง วิทยุชุมชนเหล่านี้ ทำให้เกิดการมีส่วนร่วมของชุมชนในการประกาศข่าวสาร การดำเนินกิจการต่างที่เกี่ยวข้องกับผลประโยชน์ของชุมชน

โมเดลการออกอากาศของเครือข่ายวิทยุบางเครือข่ายอย่าง อสมท เองก็ให้ภาพของวิทยุชุมชนได้ดี เพียงแต่ครอบคลุมพื้นที่ในระดับหลายจังหวัดต่อสถานีส่ง โดยจะมีการนำเสนอรายการท้องถิ่น ด้วยภาษาท้องถิ่นปริมาณหนึ่งในลักษณะของวิทยุท้องถิ่น แต่บางช่วงเวลาก็จะเป็นการนำเสนอรายการจากส่วนกลาง หรือจากท้องถิ่นอื่นโยงสัญญาณกันทั่วประเทศ เช่นรายการข่าว รายการกีฬา รายการเพื่อสังคมเป็นต้น หลังจากนั้นก็กลับมาดำเนินรายการเพื่อท้องถิ่นต่อไป เพียงแต่วิทยุชุมชนนั้นครอบคลุมในพื้นที่ๆเล็กลงแค่นั้นเอง

อีกตัวอย่างหนึ่งที่เราพบเห็นกันมานานแล้วก็คือสื่อสิ่งพิมพ์ที่ปกติแล้วเรามีหนังสือพิมพ์ แมกกาซีน ระดับชาติ วางจำหน่ายทั่วประเทศ แต่ในบางชุมชนที่มีประชากรหนาแน่นก็จะมีสื่อสิ่งพิมพ์ของชุมชน อย่างพัทยา ภูเก็ต หรือจังหวัดใหญ่ๆ ที่นำเสนอข่าวสาร กิจกรรม ในท้องถิ่น ครบทุกรูปแบบเหมือนสื่อสิ่งพิมพ์รายใหญ่ๆระดับประเทศ

ดังนั้นการเกิดทีวีชุมชนในยุคทีวีดิจิตอลนั้น ย่อมทำให้เกิดประโยชน์แก่ชุมชนเป็นอย่างมาก สามารถนำเสนอข่าวสาร กิจกรรม สาระความรู้ ที่เห็นได้ทั้งภาพและเสียง ก่อให้เกิดกระบวนการผลิตรายการ และกระบวนการต่อเนื่องต่างๆ จะมีการผลิตรายการที่เป็นประโยชน์ต่อท้องถิ่นหรือชุมชนนั้นๆ และยิ่งไปกว่านั้นบางรายการที่แม้ผลิตเฉพาะสำหรับชุมชนนั้นๆ แต่ก็มีประโยชน์ที่สมควรได้รับการเผยแพร่ทั่วประเทศ จะมีการซื้อขายรายการต่างๆ ที่ได้รับความนิยมในชุมชนหนึ่งไปยังอีกชุมชนหนึ่ง

แนวความคิดในการทำรายการทีวีดีๆ ของใครหลายๆคนในท้องถิ่น ที่เมื่อก่อนเป็นไปได้ยากที่จะผลิตเป็นรายการออกมาเนื่องจากต้นทุนสูง ผลิตออกมาแล้วแรงกดดันจากนายทุนเจ้าของสถานีหรืออิทธิพลการเมืองอาจจะทำให้รายการไม่สามารถออกอากาศได้ แต่ทีวีชุมชนจะมีต้นทุนที่ต่ำลง จำนวนสถานีที่มากมายในแต่ละท้องถิ่น การนำเสนอสิ่งที่ก่อให้เกิดผลกระทบในชุมชนย่อมเกิดขึ้นได้ ก่อให้เกิดการตื่นตัวของชุมชน การมีส่วนร่วมของชุมชนมากขึ้น เช่นการนำเสนอปัญหาบ่อขยะ โรงงานปล่อยน้ำเสีย การทำลายทรัพยากรธรรมชาติ ของแต่ละชุมชนก็จะมีมากขึ้น จากปัจจุบันจะมีการนำเสนอเรื่องราวเหล่านี้ในประเด็นใหญ่ๆเท่านั้นเนื่องจากข้อจำกัดเรื่องเวลาที่ได้รับการจัดสรร และมีเนื้อหาจำนวนมาก แต่การมีทีวีชุมชนจะเป็นลัษณะที่ว่าชุมชนของใครก็เสนอเรื่องราวของตนเองไปพร้อมๆกันได้

ถ้าจะให้เห็นภาพประเด็นตรงนี้ ก็ขอยกตัวอย่างเช่นว่ามี 10 จังหวัดที่มีปัญหาการตัดไม้ทำลายป่า อีก 10 จังหวัดมีปัญหาโรงงานปล่อยน้ำเสีย ทั้ง 20 เรื่องรอออกอากาศช่องทีวีระดับชาติที่มีเวลาให้เพียง 5 เรื่อง อีก 15 เรื่องก็จะต้องรอต่อไปหรือไม่มีโอกาสได้สะท้อนปัญหาเลย แต่หากมีทีวีชุมชนขึ้นมา ทั้ง 20 จังหวัดก็เสนอข่าวเพียงจังหวัดละ 1 เรื่องเท่านั้นก็สามารถสะท้อนปัญหาได้ทั้งหมดแล้ว อันเป็นลักษณะช่วยกันทำไปพร้อมๆกัน และนำเสนอข้อมูลที่กระทบกับชุมชนนั้นโดยตรง

ดังนั้นประเด็นที่ว่าทีวีชุมชนจะเกิดขึ้นได้หรือไม่ ชุมชนในท้องถิ่นจะมีความเข้มแข็งพอที่จะสร้างทีวีชุมชนได้หรือไม่นั้นจะเป็นประเด็นรองลงไปในช่วงนี้ ปัญหาคือหากแจกคูปองให้ไปซื้อกล่องดาวเทียมกันแล้ว หากวันที่มีทีวีชุมชนขึ้นมา คนที่อยู่ในรัศมีเสาส่งในท้องถิ่นนั้นๆ จะรับชมทีวีชุมชนกันได้อย่างไร

บางความคิดเห็นบอกว่าถ้าแจกคูปองให้กล่องดาวเทียมก็ให้ทีวีชุมชนออกอากาศผ่านดาวเทียมไปซิ นั่นแสดงว่าท่านไม่เข้าใจคำว่าทีวีชุมชน เพราะในแต่ละเสาส่งออกอากาศทีวีชุมชนได้ 12 ช่อง หากเรามี 40 เสาส่ง ก็สามารถออกอากาศทีวีชุมชนได้ 480 ช่อง ช่องสัญญาณดาวเทียมจะเพียงพอหรือ แล้วสัญญาณดาวเทียมรับได้ทั่วประเทศ มันก็ไม่ใช่ทีวีชุมชนนะซิครับ

ภาพประกอบจาก www.supinya.com